Rabu, 18 Juni 2025

Jawaban Ujian

JAWABAN 

Mata Pelajaran: Bahasa Bali
Topik: Aksara, Lontar, dan Kewibawaan Bahasa Ibu
---

1. Basa Bali sekadi bahasa Ibu utawi basa sane kapertama kaanggen olih masarakat Bali dados piranti komunikasi. Sakadi napi kawentenan Basa Bali ring ab jagate kad mangkin?

Jawaban: Basa Bali ring jaman global puniki kapanggihin dados basa lokal sane ngametuang indik jati diri budaya Bali. Nanging, kawentenannyane pinaka basa Ibu pemargi krama nganggen basa bali sampun arang utawi wenten penurunan ritatkala mabaosan ring pakraman, utamannyane ring generasi muda. Globalisasi lan teknologi nyarengin krama nganggen basa Indonesia lan basa asing. Ngiring ring aab jagate puniki ulati lan cihnayang ngedengin kautaman angga nyarengin nyuratang aksara miwah basa Bali. Dadosne punika, prasida nglimbakang aksara lan budaya Bali, panureksa, pangajarang, miwah pemanfaatan basa Bali ring sekancan ajang edukatif, mediamassa, miwah teknologi, dados kawajiban sakral sang sane nyantenang ajeg Bali.
---

2. Basa Bali wantah silih sinunggil tetamian lelangit krama Baline sane kantun katami tur kaupapira antuk krama Baline. Sapunapi sapatutne mangda indik punika tetep rajeg lan lestari?

Jawaban: Mangda indik punika tetep rajeg lan lestari, wenten satata upaya sekala-niskala sane kaagem. Sekala, tegese ring tingkat praktisi, prasida kaanggen strategi pelestarian ring widang pendidikan, sane ngametuang basa Bali ring kurikulum ajar sekancan tingkatan. Ring level niskala, kapertama rasa asih ring basa Bali dados panglimbak kesadaran budaya. Miwah, kawigunan basa Bali ring upacara adat, tatwa Weda, miwah kawentenan sastra klasik Lontar, nglimbakang suksmaning rasa seneng ring basa Bali punika. Ngelaksanayang wimbakara kompetisi nyurat Aksara Bali, gelar seminar budaya, sareng penyuluhan dados upaya strategis sane dados kawigunan patut.
---

3. Ri kala nyurat lontar, wenten makudang-kudang tata cara nyurat lontar. Indayang surat indik tata cara nyurat lontar!

Jawaban: Tata cara nyurat lontar ngemargiang aturan klasik sane wenten ring sastra Bali kuna. Sekadi:

1. Lontar musti sane sampun kasiyagayang.

2. Pangrupak, alat nyurat sane kawilang tajem, dados pipil tipis.

3. Tinta (arang kemiri/tingkih) nganggén arang, miwah ngidungang minyak kemiri.

4. Tata cara nyurat miwah posisi duduk sane patut nganggep dulang, alas nyurat, nyurat saking kiwa ka tengen.

5. Tetuekan sesuratan mangda lemuh, mecai, ngetumbah, mejit rumah, ngegalih.

6. Risampune puput nyurat nganggep pengrupak, don lontar sane kasurat kadagingin/kaolesin areng kemiri. 

7. Mangda resik taler kaoles minyak sere mangda nenten amah ngetnget nyegah kerusakan

8. Etika nyurat nganutin dharma leluhur, ring widhi tatwa, tata titi nyurat, tur ayahan ring konteks suci.
---

4. Wewehan marupa (pangater, seselan, pangring) kasurat …………… ring kruna linggannyane.

Jawaban: Wewehan marupa pangater, seselan, miwah pangring kasurat satmaka ring kruna linggannyane. Punika nglaksanayang proses morfologi ring basa Bali. Upaminipun:

Pangater (awalan): ma-, pa-

Seselan (sisipan): -in-, -um-, -er-, -el-

Pangring (akhiran): -ang, -in


Conto: ma- + karya = makarya, 
-in- + tulis = tinulis, 
basa + -ang = basang

Wewehan punika ngametuangang makna baru saking kruna dasar, sane dados ciri khas basa Bali.
---

5. Indayang surat makudang-kudang pahan aksara Bali!

Jawaban: Makudang-kudang pahan aksara Bali, inggih punika:

1. Aksara Wrehaṣtra: Ha, Na, Ca, Ra, Ka, Da, Ta, Sa, Wa, La, Ma, Ga, Ba, Nga; aksara sane anggen nyurat aksara Bali Lumbrah

2. Aksara Swalalita: aksara sane anggen nyurat Kidung lan kekawin.

3. Aksara Modre: Aksara agung sane kaanggen nyurat kadiatmikan

4. Aksara Suara, Pasang Aksara, lan Aksara Modre

5. Sandhangan: cecek, pepet, ulu, tedong, taling, taling tedong, lan suku. 

6. Pangangge aksara: untuk membuat bunyi rangkap, pasangan huruf, dan perubahan fonetik.


Pahan aksara punika ngemargiang sistem orthografi tradisional sane nglaksanayang warisan aguron-guron Balinese.
---

Salam Kawi Dharma,
Ajegang basa, aksara, lan sastra Bali.


Tidak ada komentar:

Posting Komentar