Asal Usul Munculnya Suara/Aksara Laras Pelog dan Laras Slendro dalam Lontar Prakempa
Bait Lontar Prakempa Bait 5:
"Iti wiwitning Swara Bumi 'Prakempa', ngaran wetnya hana bumi mwang swara wit wus sangingking yoga nira Sang Hyang Tri Wisesa, apan wus nisti denira Sang Hyang Sandhi Reka. Hana katon kadi bola ginandu tanpa teja, anrawang-anruwung, hana metu aksara tiga sangingkan pantarang madyanira. Ring luhur arupa wisah – kayeki rupanya, ring madya arupa taleng – kayeki rupanya, mwang ring sor arupa kecek – kaye iki rupanya."
Terjemahan:
Inilah asal-mula suara bumi (alam) yang disebut "Prakempa". Adanya bumi dan suara berasal dari yoga beliau Sang Hyang Tri Wisesa, karena beliau telah berhasil mewujudkan Sang Hyang Sandhi Reka.
Ada kelihatan bagai bola gandu, tidak bercahaya, sunyi senyap, (dari padanya) keluar tiga aksara:
Yang di atas berupa wisah, seperti ini rupanya,
Yang di tengah berupa taleng, begini rupanya,
Dan yang di bawah berupa cecek, begini rupanya.
---
Dilanjutkan dengan bait lontar berikutnya:
"Kunang ring pangider-ideran, mwang indayanihana teja awarna-warna mwang aksaranya katek tekeng swara lwirnya:
Ring Purwa arupa putih, aksaranya Sang,
Ring Nairiti arupa dadu, aksaranya Nang,
Ring Daksina arupa bang, abaranya Bang,
Ring Pascima arupa kwanta, aksaranya Mang,
Ring Kulon arupa jnar, aksaranya Tang,
Ring Bayabaya arupa wilis, aksaranya Sing,
Ring Uttara arupa ireng, aksaranya Ang,
Ring Ersanya arupa bhiru, aksaranya Wang,
Ring Madya arupa panca-warna, aksaranya ring luhur Ing; Ring Sor Yang."
Mwang Swaranya:
Ring Purwa : dang
Ring Nairiti : ndang
Ring Daksina : ding
Ring Pascima : nding
Ring Kulon : deng
---
Catatan Penting:
Teks ini diambil dari Lontar Prakempa Bait 5 dan lanjutan bait berikutnya yang membahas asal-usul suara alam (swara bumi), struktur aksara dasar alam semesta menurut tradisi Hindu Bali, hingga urutan arah mata angin dan manifestasi swara di masing-masing penjuru.
Lontar ini menjadi salah satu sumber teologis penting dalam penjelasan asal laras pelog-slendro dalam musik gamelan Bali maupun Jawa.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar