Selasa, 31 Oktober 2023

SATUA

I JAYAPRANA LAN NI LAYON SARI
Kacrita ade tuturan satua anak makurenan rimg Desa Kalianget, ngelah pianak tetelu, lanang kakalih istri asiki. Critayang mangkin di desa punika ade bencana grubug gede sane ngawinang kulawarga punika ngemasin padem. Enu pianakne sane lanang asiki sane nyeneng sane mapesengan I Nyoman Jayaprana. Santukan I Jayaprana anak alit ubuh lantas ipun kaanggen parekan ring Puri Lengka olih Anake Agung. Ida Anake Agung kalintang asih ring I Jayaprana, santukan I Jayaprana anak alit jemet pesan.
Gelisin crita I Jayaprana sampun mayusa roras tiban, gobane bagus, kulitne putih gading, tan bina Sang Arjuna nyalantara. Sedek dina anu Ida Anake Agung ngandikain mangda I Jayaprana gelis marabian, punika mawinan Ida Anake Agung ngutus I Jayaprana mangda milihin para dayang-dayange sane ayu ring Puri. Sadurungne I Jayaprana nenten kayun mawinan rumasa dewekne kari anom.
Makudang-kudang warsa sampun lintang, critayang jani I Jayaprana malancaran ka pa pasar, saget teka uli kaja anak luh jegeg pesan. Bangkyangne lengkyang adeg lanjar, susune nyangkih, alise tajep nyalikur, kulitne putih gading, kenyungne manis tan pendah sekadi deling kencana. Anake luh nto mapesengan Ni Layon Sari. I Jayaprana angob ningalin kajegegan anake luh nto, kocap anake luh nto okane Jro Bandesa uli kangin uli di Banjaran Sekar. I Jayaprana tresna kapining Ni Layon Sari, punika taler Ni Layon Sari rumasa seneng matemu sareng I Jayapana. Sasampune ring puri I Jayaprana nuturang undukne matemu sareng anak istri ring pasar sareng Anake Agung Ditu lantas anake agung ngandika ring pangabihnyane mangda makarya swalapatra ka Jro Bandesa ring Banjar Sekar pacang nunas Ni Layon Sari kaanggen rabi olih I Jayaprana. Ida Jro Bandesa nagingin daging sewalapatra saking anake agung indik I Jayaprana kajangkepang sadu ajeng sareng Ni Layon Sari.
Ring puri agung, Ida Anake Agung ngawentenang paruman ring bale pasamuhan, raris digelis I Jayaprana matur tur ngandika ring Anake Agung santukan sewalapatra pacang sadu ajeng punika kacumponin olih Jero Bandesa lan Ni Layon Sari. Raris anake agung ngandika ring paruman punika, ring rahina anggara legi, wuku kuningan ida anake agung makarya upacara pawiwahan I Jayaprana sareng Ni Layon Sari. Santukan punika ida anake agung ngandika ring perbekel sami mangda ngaryanin wangunan sane becik. 
Critayang mangkin I Jayaprana lan Ni Layon Sari nglaksanayang upacara pawiwahan. I Jayaprana kairing olih panjak ring Desa Kalianget, lunga ka jeroan jero bendesa pacang mamadik Ni Layon Sari. Risedek Ida Anake Agung malinggih ring linggannyane, rauh I Jayaprana lan Ni Layon Sari ring ajeng puri agung punika, tedun saking joli tur nyembah anake agung. Nyingakin paras ayu saking Ni Layon Sari, Ida anake agung tan prasida ngraos napi-napi, santukan ida angob nyingakin kajegegan Ni Layon Sari. Santukan sampun arahina sampun wengi, Jayaprana mapamit saking puri agung sahasa ngaturang suksma ring anake agung.
Risampune jayaprana budal, ida anake agung mabaos kapining perbekel sami nunas pikayun pacang ngekadaya jayaprana jagi kapademang. Rabin jayaprana Ni Layon Sari mangda dados rabi Ida anake agung. Yening tusing Ni Layon Sari kaanggen rabi Ida anake agung lakar mangkat mawinan sedih ipun. Mirengang baos punika wenten perbekel sane ngemolihan pikayun mangda jayaprana prasida kapademang. Ida Anake agung mangda nitah I Jayaprana lunga ka teluk terima, mangda nyelehin jukung irika. Pikayun punika medal saking perbekel ipun sane mawasta I Saunggaling.
Sane mangkin critayang sampun aminggu jayaprana sareng layon sari marabian, wenten utus ida anake agung ngandikain jayaprana mangda lunga ka teluk terima. Nenten mapineh malih I Jayaprana lantas lunga ka teluk terima. Nanging sadurung jayaprana lunga ka teluk terima, rabinnyane Ni Layon Sari polih ipian jeroan ipune kaanyudang blabar agung. Ipiane punika kacritayang sareng I Jayaprana. Nanging I Jayaprana nenten prasida nulak titah Ida Anake Agung.
Mangkin I Jayaprana sampun ring alas teluk terima kasarengin olih I Saunggaling sareng panjak sane lianan. I Jayaprana sampun rumasa ring dewekyane pacang kapademang. I Saunggaling raris ngambil sewala patra saking anake agung tur ngwacen sewala patra punika. “Eh cai Jayaprana, cai manusa tusing maguna, megedi...megedi cai, wake ne ngutus apang cai mati, dosan caine gede, cai ngeliwatin tingkah wake, kurenan cai tuah dadi pagelahang jeleme care wake, wake ne pantes ngelah, mati cai jayaprana, eda pesan cai nagih ngelawan, wake jani ne ngelah Ni Layon Sari”. Asapunika daging sewalapatra saking anake agung. Sesampune ngewacen sewala patra punika, raris I Jayaprana tan prasida ngraos napi sahasa ipun nangis. I Jayaprana ngraos “inggih yening asapunika pangandikan ida anake agung, tiang pacang ngiring pikayunan ida, santukan saking dumun ida anake agung sampun becik ring tiang mangkin ida jagi mademang tiang, inggih durusang cabut sampun jiwa pramanan titiange, jagi anggen nagingin pikayunan ida anake agung yadiastun tiang nenten madue dosa”. Asapunika panyelsel I Jayaprana sambilange ngetelang yeh peningalan ipune. 
Sasampune I Saunggaling mapiorah ring I Jayaprana raris ipun ngiringang napi sane kabaosang olih anake agung. Saking manah tan becik miwah sedih ipun nancebang keris ring ulu ati Jayaprana. Raris rahne I Jayaprana nyembuh miik ngalub, ambune kairingin antuk gumuruh saking angkasa, pramangkin wenten linuh, angin nglinus, hujan bunga, teja guling, lan sane tiosan. Sasampune layon I Jayaprana kapendem raris sinamian pengiring mawali budal, antuk kayun sedih kingking. Ring tengah margine samian ngemolihang baya, wenten sane padem sagrep macan, cotot lelipi, tepen kayu miwah baya sane lianan.
Kacritayang pademnyane I Jayaprana sampun kapireng olih rabinnyane Ni Layon Sari, tur Ni Layon Sari sampun mireng orti pademnyane I Jayaprana titah saking anake Agung. Punika taler Ni Layon sari pacang kaanggen rabi olih Ida AnakeAgung. Ni Layon sari rumasa sedih ring padewekan ipune, raris ipun ngunus keris nebek ragan ipune. Pamuputne Ni Layon Sari sareng padem.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar