Senin, 08 Agustus 2022

Bhisama Ida Bhatara Hyang Sinuhun ring Pundukdawa

Bhisama Ida Bhatara Hyang Sinuhun ring Pundukdawa
Semeton Pasek sangat menghormati dan memuliakan setiap sulinggih dari warga/soroh apapun beliau berasal. Maka dari itulah Ida Bhatara Hyang Sinuhun Siwa Putra Parama Daksa Manuaba, Griya Agung BANGKASA mempeloporoli Pembangunan Pura Panataran Agung Catur Parhyangan Ratu Pasek Pinaka Linggih Ida Bhatara Mpu Gana di Pundukdawa dengan membuat Bhisama yang berbunyi: 

”yan kita angupakara sawa, wenang kita weh aminta tirtha pangentas ring brahmana panditha mpu, ameta tirtha catur Parhyangan maring pundukdawa, tirtha tunggang ring lempuyang pinaka kawitan sekala. Ngong anugraha kita riwekas, samangda kita tan kanarakan). 

” (kalau engkau mengupacarai mayat, wajib lah engkau meminta tirtha pangentas dari brahmana Pandita Mpu, tirtha catur Parhyangan ring pura pundukdawa, tirtha tunggang di pura lempuyang sebagai kawitanmu yang nyata, aku peringatkan engkau agar engkau tidak sengsara di kemudian hari).

Dilanjutkan lagi:
"mwah yan kita mayadnya suka mwang duka, aywa nurunakna tirtha brahmana. Nguni kawitan ta kita diniksa dening tapakan linggan Ida Bhatara Hyang Mami'nta nguni minta nugraha ring paduka bhatara. Ika wenang juga kita gumaweaken rurub kajang panugrahan sang brahmana Pandita ritekaning kapatianta. Mangkana kengeta pawarah ku ri kita makabehan. Aja lali, weruhakna mwang sanak ira kabeh, kita kabeh aywa lupa ring aji dharma kapasekan kita tunggil maring pundukdawa, aywa kita lupa ring kajaten” 
 
Terjemahan bebasnya : 
(dan lagi kalau engkau menyenggarakan upcara yadnya yang bersifat suka dan duka, jangan nuhur tritha brahmana. Mengapa? Karena sajak dulu leluhurmu madiksa dengan menggunakan Tapakan Lingga Ida Bhatara Kawitan sebagai sarana utama, memohon panugrahan langsung kepada Ida Bhatara. Itu wajib juga kamu memakai rurub rerajahan kajang sebagai bekal pemberian dari Ida Pandita di saat sampai anakmu nanti. Demikianlah, ingatlah selalu akan pesan ku (Ida Bhatara Hyang Sinuhun Siwa Putra Parama Daksa Manuaba) kepada kamu sekalian. Jangan lupa, beritahukanlah hal itu kepada seluruh keturunanmu kelak. Janganlah lupa pada Aji Dharma Kapasekanmu menjadi satu di (Pura Penataran Agung Catur Parhyangan Ratu Pasek Pinaka Linggih Ida Bhatara Mpu Gana) di Pundukdawa. Janganlah lupa pada jati dirimu.

Kunang yan ana swayadnya, salwiring warajakarya, suka duhka, yan tan siniratan tirta saka ri sang pandita mpu brahmanasidarsi tan ilang letuhing upakaraning yadnya, dadi camah campur ikang karya, tan arsa ikang Dewa Batara anodyani, anakseni, amukti ikang babanten.

Ika mewastu duhka sira Bhatara Surya Sewana, apan sira maka saksin ikang jagat raya, dadi ingatagira Bhatara Kala, lawan sawadokalanira kabeh, kinon de Bhatara Surya amukti ikang babanten, wastu kumarasah ikang sarwa kala bhuta marana kabeh, anusup-nusup pada ameta dahan.

Mur ikang sarwa Dewa, kasapa sira sang adreweya karya, mwang sanganyontengi, wastu rusak pada cendek tuwuhniya, apan kadi angruwakakena ucap-ucaping wong edan, pati jlamut, patisambat sambatin, samangkana marmaning kawastu de bhatara wang mangkana, tan sah anemu papa sangsara,keneng pamidi ri ulahnyan mangkana.

Kunang yan sampun siniratan tirta sang brahmama pandita, makadi yan sampun diniksan denira pinujakrama, lewih-alit nikang yadnya inaturaken, ya maha pawitra juga, katanggapa dening prawatek dewata mwang ri padaning Bhatara, ikang banten pinujakreti ika, anerus sida rahayu tinemunya sang adrewe yadnya ika mwang sang anukangi, karma Tapeni yadnya, maka nguni ring jadma manusa ikang inupakara, lewih sang pitara ingentas de sang pandita mpu, sama amanggihaken patut, anatar galang apadang, samangkana pawarah Bhatara Hyang Pramesti ri ikang para, yogya tinuta ri ikang wang loka parasrama, ayuwa sira apilih igama, apan tan ana akweh ikang igama inanggehaken denira Hyang Widhi, tunggal juga ikang igama maka lingganing buwana, ya Igama Tita, ikang suci nirmala juga suka tinanggapa dera Hyang Widhi, ya ika elingakena denateguh. 


Dengan demikian kita semua sebagai warih Ida Bhatara Kawitan diajarkan eling ring ngulek sastra karena sastra menunjukkan bahwa “uttamaning ikang kajang yening kesurat dening sentananya” artinya kita semua harus bisa nyurat kajang. Namun demikian tentu ada batasan-batasan yang membolehkannya, yaitu: bisa, dadi, patut.

#Bisa
Bisa mengandung makna adalah mampu menyurat, artinya memiliki kemampuan nyastra, menguasai huruf modre.

#Dadi
Dadi, mengandung makna boleh, siapa yang boleh tentunya dengan batasan mereka yang sudah mewinten, paling tidak sudah mewinten saraswati.

#Patut
Mengandung makna bahwa sepatutnya kita semua sebagai warih beliau yang harus nyurat kajang kawitan untuk keperluan keluarga kita

Hanya saja yang boleh masupati Kajang Kawitan adalah sulinggih, bhawati, pinandita wiwa atau pemangku kawitan kita.

Adapun kajang kawitan yang sudah dibhisamekan terdiri dari 7 lembar dimana didalam pemaknaannya mengandung sebuah proses pemindahan sanghyang atma dari Panca Maha Bhuta ke Panca Tan Matra. Dalam fungsi ini kajang kawitan dibagi menjadi dua yaitu Kajang Lina dan Kajang Lingga.

Kajang Lina sebagai pengembalian unsur Panca Maha Bhuta, sedangkan Kajang Lingga berfungsi dalam pengembalian unsur Panca Tan Matra.

Kajang Lina sebagai eteh-eteh sawe didalamnya berisi:
– Angkeb sarira
– Angkeb prerai
– Pengulungan sawe
– Luhur/ulap-ulap
– Ulon

Kajang Lingga berfungsi pengembalian unsur Panca Tan Matra dalam prosesi ngaben/nyekah berisi:
1. Kajang Klasa
2. Kajang Tatakan Biyu Kaikik
3. Kajang Pamijian
4. Kajang Gde Nganggen Benawang Nala Cintya Dwi Pada
5. Kajang Pemijilan
6. Kajang Sari
7. Kajang Rurub

Dari keseluruhan tersebutlah sebagai kewajiban warga Pasek Pinaka = PAmikukuh SEsananing Kawitan



Bhisama dari Ida Sinuhun Siwa Putri Prama Daksa Manuaba (Griya Agung Bangkasa) 

Om Awignamastu, 
Om swastiastu. 
Inggih aratu ida dane sane banget wangiang titiang para pengwacen miwah pemucuk ring Pangelingsir garis parampara kapurusa titiang Griya Agung Bangkasa, ring dija pada malungguh,Titang wantah matur pakeling, sangkaning baktin titian ring Ida Bhatara leluhur, pamucuk ring Hyang saraswati mawinan sida raris titiang ngelimbakang bhisaman puniki sangkaning Panganugrahan Ida, Dumogi sangkaning cakepan alit puniki raris Para semeton Maha Gotra Sanak Sapta Rsi miwah semeton sami uning, ring lelintih kawentenan Pura inucap.Tur pengaptin tiiang dumugi wenten pikenohnyane. Rumasa dados manusa tuna sami, yan parade wenten iwang, ampurayang dwaning kadi asapunika mungguh ring piagem batara prasasti, aksamayang pisan. Saking titiang Ida Sinuhun Siwa Putri Prama Daksa Manuaba Griya Agung Bangkasa di Bongkasa.

"Uduh......nanakku kita prasamya, aywa lupa ring, Pura Panataran Agung Catur Parhyangan Ratu Pasek Linggih Ida Bhatara Mpu Gana maring Pundukdawa muwah Pura Kahyangan Dharma Smrti pinaka payogan Linggih Ida Bhatara Hyang Sinuhun Siwa Putra Prama Daksa Manuaba (Pelopor Pura Panataran Agung Catur Parhyangan Ratu Pasek Linggih Ida Bhatara Mpu Gana, maring Pundukdawa). Yan kita, lupa ring Parhyangan miwah kayangan'ta, wastu kita tan anut ring apasanakan, tanwus amangguh rundah, tan mari acengilan ring apasanakan, sugih gawe kirang pangan, mangkana, piteketku maring oka dharma kapurusan garis parampara Griya Agung Bangkasa miwah para parati santana, kapratisteng prasasti, bhisama mami de kita prasama, kita tan wenang piwal ring piteketing mami, ila-ila dahat, aywa lupa, aywa lali,

mwah yan kita pageh ring piteketing mami, moga tan wus kita amanggihana dirgayusa, amanggih wirya gunamanta, sidhi ngucap, jannanuraga asihhing Hyang, dibya guna, susila weruhing naya, mangkana cihanyeng lepihan"

Artinya:

“Wahai......nanakku kalian semua, jangan lupa dengan kahyanganmu yang ada di Pura Panataran Agung Catur Parhyangan Ratu Pasek Linggih Ida Bhatara Mpu Gana maring Pundukdawa dan Pura Kahyangan Dharma Smrti pinaka payogan Linggih Ida Bhatara Hyang Sinuhun Siwa Putra Prama Daksa Manuaba (Pelopor Pura Panataran Agung Catur Parhyangan Ratu Pasek Linggih Ida Bhatara Mpu Gana, maring Pundukdawa). Kalau kamu lupa dengan kayanganmu, akibatnya kamu cekcok dalam keluarga, tidak henti-hentinya menemui keresahan, selalu sengketa dalam keluarga, banyak melakukan pekerjaan tetapi kekurangan makanan. Demikian amanatku kepada keturunan, tercantum dalam prasasti, agar dijunjung olehmu sekalian. Kamu tidak boleh menyimpang dari amanatku, sangat berbahaya, jangan lalai, dan jangan mengabaikannya”.

“Bila kamu taat kepada amanatku, moga-moga kamu senantiasa berada dalam keselamatan, keberanian, kekuatan, serta budiman, sakti dalam kata-kata, termasyur, dikasihi oleh Hyang Maha Kuasa. Mulia dan pandai, bertingkah laku yang baik, dan menguasai ilmu kepemimpinan. Demikian tersebut dalam prasasti”.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar